Bakanlığın itirazı sonucu; Zeytinlikleri madenciliğe açılan yönetmelik değişikliği iptal edilmeli

Aralarında zeytin ve zeytinyağı üreticileri, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Ayvalık Temsilciliğinin de bulunduğu 21’den fazla sivil toplum kuruluşları ve yurttaş örgütlenmelerinin bulunduğu kurumların yaptığı açıklamada, zeytinlikleri elektrik üretimi için madenciliğe açan yönetmelik değişikliği hakkında verilen yürütmenin durdurulması kararının kaldırılmasına tepki gösterildi. Açıklamada, zeytinlikleri madenciliğe karşı yeniden savunmasız bırakan bu yeni kararın kabul edilemez olduğu vurgulanırken, yönetmelik değişikliğinin de esastan iptali talep edildi.

Mart’ta zeytinlik sahalarında madencilik faaliyetlerinin önünü açan yönetmelik değişikliğine açılan onlarca davadan sonra yürütmeyi durdurma kararı alınmıştı. Bakanlık itiraz etti, yürütmeyi durdurma kararı kaldırıldı

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından 1 Mart’ta yayımlanan Maden Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle enerji arzı için zeytinlik sahalarında madencilik faaliyetlerine izin verilmişti. Ardından karara onlarca dava açıldı, yürütmesinin durdurulması talep edildi. 20 Nisan’da yönetmeliğin yürütmesi Danıştay 8. Dairesi tarafından durdurulmuştu. Ancak 22 Haziran’da yürütmenin durdurulması kararı Bakanlık itirazı sonucunda kaldırıldı.

Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanun’a göre de zeytinliklerin daraltılması, zeytinliklerde, bu sahalara üç kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası hariç kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılması ve işletilmesinin yasak olduğu hatırlatıldı. Zeytinliklerde yönetmelikle bir düzenlemeye gidilemeyeceği, aksi halde telafisi güç zararlar doğacağı ifade edildi.

‘Tam bir yağma’

Ardından Bakanlık karara itiraz etti. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, 22 Haziran’da yürütmenin durdurulması kararını kaldırdı.

Kurul, yönetmeliğin hem zeytin hem maden mevzuatıyla ilgili olduğunu kaydetti.

8. Daire tarafından zeytincilik mevzuatı uygulanarak karar verildiği, oysa bu uyuşmazlıkları çözümleme görevinin 10. Daire’ye ait olduğu belirtildi. Her iki daire tarafından oluşturulacak ortak kurul tarafından karara bağlanması istendi.

Ulusal Zeytin Konseyi Başkanı Dr.Mustafa TAN; Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Ayvalık Temsilciliğinin de imza koyduğu ortak basın bildirisini yayınladı.

KURUMLARIN ORTAK BASIN BİLDİRİSİ

Zeytinlikleri madenciliğe açan yönetmelik değişikliği iptal edilmeli

83 yıldır yasalarla korunan Anadolu’nun zeytinlikleri, birçok kez madencilik faaliyetlerine, imara, enerji projelerine açılmak istendi. Ancak zeytin üreticileri, yaşam savunucuları, sivil toplum örgütleri ve sendikaların mücadelesi sonucu zeytin ağaçları bugüne kadar korunabildi.

1 Mart 2022’de ise ülkenin ‘‘elektrik ihtiyacı’’ öne sürülerek zeytinlikler maden yönetmeliğindeki bir değişiklikle madenciliğe açıldı.

1939 yılında yürürlüğe giren 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanununun 20. maddesi şöyle: Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin vegatatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez. Bu alanlarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli tarımsal sanayi işletmeleri yapımı ve işletilmesi Tarım ve Köyişleri Bakanlığının iznine bağlıdır.

Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 115. Maddesi ise şöyle: “Ülkenin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı olan alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda madencilik faaliyeti yürütecek kişinin faaliyetlerin bitiminde sahayı rehabilite ederek eski hale getireceğini taahhüt etmesi şartıyla Genel Müdürlük tarafından belirlenen çalışma takvimi içerisinde zeytin sahasının madencilik faaliyeti yürütülecek kısmının taşınmasına, sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Bakanlıkça izin verilebilir.”

Yönetmelik değişikliği ülkenin hemen hemen tüm bölgelerinden yurttaş oluşumları, zeytinliklerin bulunduğu yörelerde yaşayan insanlar, sivil toplum örgütleri, zeytin ve zeytinyağı üretici birlikleri ve hukukçular tarafından tepkiyle karşılandı.

Söz konusu Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’e karşı birçok  kurumun açtığı çok sayıda davada, “Zeytinlik alanların maden faaliyetlerinde kullanılması hukuka aykırı” denilerek yürütmenin durdurulması kararları verildi.

Ancak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan gelen itiraz üzerine davalar bir üst mahkemeye taşındı ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Danıştay 8. Daire ile 10. Dairesinin müşterek bir karar vermesi gerektiğini belirterek bazı davalarda yürütmeyi durdurma kararını kaldırdı.

Fakat Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun usul yönünden verdiği bu karar davanın esasına ilişkin değil. O yüzden yönetmelik değişikliği hala açıkça hukuka aykırı. Talebimiz Danıştay 10. Daire ile birlikte oluşturulacak ortak heyetin de bu gerçeğe istinaden yönetmelik değişikliğine yönelik yürütmeyi durdurma kararı vermesi ve bu yönetmelik değişikliğinin en kısa zamanda esastan iptal edilmesidir.

Türkiye zeytin üretiminde dünyada 5., zeytin ihracatında ise 4. sırada yer alıyor. ‘‘Elektrik ihtiyacı’’ denerek ülkemizin dış ticaret dengesinin sağlanmasında zeytin ihracatının payı görmezden geliniyor. Zeytinle ülke ekonomisine daha fazla katkılar sağlamanın önü kesiliyor.

Öte yandan, gerek Muğla Akbelen’de gerekse Denizli Avdan’da  kömür madenciliğine karşı ormanı ve zeytinlikleri için mücadele eden yurttaşlar yürütmeyi durdurma kararının kaldırılmasından dolayı kaygılılar. Yakın zamanda Akbelen’de bu yönetmelik değişikliğinden hareketle zeytinliklere girilmiş, 17 zeytin ağacı sökülmüştü. Şimdi yürütmenin durdurulması kararının kaldırılması ile Muğla Akbelen ve Denizli Avdan başta olmak üzere tüm zeytinliklere yönelik tehdidin tekrarlanmasından tedirginiz.

Unutulmamalı ki, soframızdan eksik etmediğimiz zeytinimiz, bin bir çeşit börtü böceğin yaşam alanı olmasının yanında yerel toplulukların da geçim kaynağı. Değil tek bir zeytin tanesini kaybetmek, bu toprakların binlerce yıllık zeytin üretimini daha da artırmamız gerekiyor.

İklim krizi ve gıda krizi göz önünde bulundurularak, Türkiye için hayati önemdeki zeytinliklerinden, enerji üretimi gerekçe gösterilerek vazgeçilme girişiminin hukuka ve bilime aykırı olduğunu bir kez daha ifade ediyor, zeytinliklerin koşulsuz korunması talep ediyoruz.

İmzacı kurumlar:

Ayvalık Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Derneği

Ayvalık Tabiat Platformu

Doğa Derneği

Edremit Körfezi Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Dernekler Federasyonu

Elbistan Hayatı ve Doğayı Koruma Platformu

Gökova Ekolojik Yaşam Derneği (GEYDER)

Greenpeace Akdeniz ?

Gökova Akyaka’yı Sevenler Derneği (GAS.DER)

Güllük Körfezi Koruma Platformu

İkizköy Çevre Komitesi

İklim İçin 350 Derneği

Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği

Kömürün Ötesinde Avrupa (Europe Beyond Coal)

Marmaris Kent Konseyi

Muğla Çevre Platformu (MUÇEP)

Orhanlı Köyü Kültür Doğa Gençlik ve Spor Kulübü Derneği

S.S. Orhanlı Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi

Sandras’ı Koruma Platformu

TEMA Vakfı

Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Ayvalık Temsilciliği

Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi

Yeşil Düşünce Derneği

YUVA

KAYNAK : https://yesilgazete.org/onlarca-dava-acilmis-yurutmesi-durdurulmustu-bakanlik-itiraz-etti-zeytinliklerde-madencilik-faaliyetlerinin-onu-acildi/-Ulusal Zeytin Konseyi.

HABER : BÜLENT ÖZGEN

…