Bir kömür santrali kapanırsa ne olur?

ABD’nin Pittsburg kentinde yer alan büyük bir termik santralin kapanmasının sonuçlarını araştıran bilim insanları, kardivasküler hastalıklar, inme şikayetleri, acil servise ve hastaneye başvurularda önemli düşüşler olduğunu tespit etti.

ABD‘nin Pittsburg kentinde daha temiz havanın faydaları, insanların sigarayı bıraktıktan sonra elde ettikleri sağlık kazanımlarıyla karşılaştırıldı.

Kentteki devasa Shenango Coke Works kömür santrali, yarattığı hava ve su kirliliği nedeniyle hükümet tarafından milyonlarca dolarlık para cezasına çarptırılmasının ardından Ocak 2016’da tamamen kapatılmıştı.

Araştırmacılar, santralin kapatılmasını bölge halkı arasındaki kalp krizi ve felç vakalarında neredeyse anında bir düşüşle ilişkilendirdi.

Hastanelere ve acil servislere başvuru azaldı

Euronews‘in aktardığına göre, New York Üniversitesi (NYU) Grossman Tıp Fakültesi’nde görev yapan araştırmacılara göre, santrale karşı yıllarca süren toplum baskısı, uzun saltanatının sona ermesine yardımcı oldu ve yerel halk da çok hızlı biçimde sağlık kazanımlarıyla “ödüllendirildi.”

Çalışmanın lideri Wuyue Yu, “Araştırmamız, bu kömür işleyen fabrikanın kapatılması ve fosil yakıt emisyonlarının önemli ölçüde ortadan kalkması sayesinde hava kalitesinde ve çevre sakinlerinin kardiyovasküler sağlığında önemli gelişmeler sağlandığına dair ikna edici bilimsel kanıtlar sağlıyor” dedi.

Devlet sağlık kayıtlarının analizlerine göre, kalple ilgili sorunlar için yerel acil servislere yapılan haftalık ortalama ziyaretler, kapatmanın hemen ardından yüzde 42 azaldı.

Çevresel Sağlık Araştırması dergisinde yayımlanan “doğal deney”in sonuçları da kişilerin sağlığı ile tesisin kapanması arasında güçlü bir genel istatistiksel ilişki olduğunu gösteriyor.

‘Sigarayı bırakmak gibi’

Neville Adası’ndaki bulunan Shenango Coke Works, 50 yılı aşkın bir süredir çelik üretiminde kullanılan kömür türevi kok kömürü üretiyordu. Kapanması, fosil yakıtla ilgili hava kirleticilerin emisyonlarında ani ve kalıcı düşüşlere yol açtı .

Günlük ortalama zehirli kükürt dioksit seviyeleri, tesisin yakınındaki hükümet hava izleme istasyonlarında yüzde 90 ve yaklaşık 10 kilometre uzaklıktaki bir istasyonda yüzde 50 düştü. İnsanların teneffüs edebileceği başka bir kömür yakma yan ürünü olan partikül maddedeki arsenik yüzde 66 azaldı.

Ocak 2016’dan Aralık 2018’e kadar olan verileri analiz eden araştırmacılar, uzun vadede insanların sağlığında da iyileşmeler gözlemledi.

Bu dönemde, tesisin kapanmasından önceki üç yıla kıyasla, kalp hastalığı nedeniyle yıllık ortalama 33 kez daha az hastaneye yatış oldu. Buna, iskemik kalp hastalığı (tipik olarak kalp krizi) nedeniyle yılda ortalama 13 kez daha az hastaneye yatış ve serebrovasküler olaylar (çoğunlukla inme ) nedeniyle yılda ortalama 12 kez  daha az hastaneye yatış da dahil .

Çalışmanın kıdemli araştırmacılarından Prof. George Thurston, hava kirliliğine maruz kalma oranındaki dramatik düşüşün faydalarını, insanların sigarayı bıraktıktan sonra deneyimledikleri hastalık ve rahatsızlıklardaki azalmayla karşılaştırdı .

NYU Langone Tıp ve Nüfus Sağlığı Departmanı’nda görev yapan Thurston,  “Analizimiz, fosil yakıtla ilgili hava kirliliğini düzenlemek ve azaltmak için uygulanan politikaların halk sağlığına gerçek faydaları olduğuna dair artan bilimsel kanıtlara katkıda bulunuyor” dedi.

Yu da fosil yakıtlı kirli havayı astım ataklarındaki ani artışlara ve ayrıca kalp krizi ve felce yol açan enflamatuar durumlarda uzun vadeli artışlara bağlayan çok sayıda geçmiş çalışma olduğunu ekledi.

Fosil Yakıtların Ötesinde (Beyond Fossil Fuels) kampanya grubunun Avrupa’daki farklı ülkelerde bulunan kömürlü termik santrallerin sağlık üzerindeki etkilerin üzerine yaptığı modellemede, kömürle ilgili en yüksek erken ölümler ve hastaneye yatışlar, tümü en iyi üreticiler olan Almanya , Polonya ve Sırbistan‘da görülüyor.

2016 yılında Avrupa’da 324 kömürlü termik santral bulunuyordu. Beş yıl sonra, kıtadaki santrallerin yarısını 2030’a kadar kapatma planlarını açıkladı ve giderek daha fazla ülke bu aşamalı çıkış tarihini taahhüt ediyor.

Türkiye’de durum

Türkiye‘de ise 326 TwH olan yıllık elektrik üretiminin %65’i fosil yakıtlardan karşılanıyor. Senaryolar, tarihsel gelişimi koruyan “baz senaryo” eğilimi altında elektrik üretiminin, 2030’da 460 TwH’a, 2050’de ise  769 Twh’a çıkacağını gösteriyor. Fosil yakıtlara dayalı elektrik üretiminden kaynaklanan CO2 emisyonlarının ise 149 milyon ton’dan 2030’da 184 tona, 2050’de de 280 milyon tona ulaşacağını gösteriyor.

2021’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yaptığı açıklamayla Paris Anlaşması’na taraf olacağını ve 2053’te Net Sıfır Emisyon hedefini kabul edeceğini ilan etmesine rağmen, Muğla’nın  Milas ilçesinde bulunan Akbelen Ormanı’nın, Yeniköy Kemerköy termik santrallerine kömür sağlamak üzere maden ocağına dönüştürülmek istenmesi, Türkiye’nin enerji politikalarındaki samimiyeti de sorgulatıyor.

KAYNAK :https://yesilgazete.org/bir-komur-santrali-kapanirsa-ne-olur/

HABER :BÜLENT ÖZGEN