Gelgit Enerjisi ve Başarılı Örnekleri

Her ne kadar güneş ve rüzgâr yenilenebilir enerjilerde lider konumda olsa da ufak adımlarla ilerlemeye çalışan yenilenebilir enerji teknolojileri de mevcut. Bunlardan biri de gelgit enerjisi.

Güneş, rüzgâr, hidroelektrik, jeotermal, biyokütle… Yenilenebilir enerjiler deyince ilk aklımıza gelen enerji türleri bunlar. Aslında yenilenebilir enerjilerde en büyük paya da bu bahsettiğimiz enerji çeşitleri sahip. Her ne kadar güneş ve rüzgâr yenilenebilir enerjilerde lider konumda olsa da ufak adımlarla ilerlemeye çalışan yenilenebilir enerji teknolojileri de mevcut.

Bunlardan biri de gelgit enerjisi. Her ne kadar dünyada kullanım zorluğu, coğrafik durumlar ve maliyetleri sebebiyle çok rağbet görmese de gelgit enerjisi alanında çok başarılı projeleri hayata geçirmiş, yenilenebilir enerji çeşitliliğine bu alanda katkı sağlamış ülkeler ve tesisler mevcut.

Gelgit enerjisinden kısaca bahsetmek gerekirse, denizlerdeki oluşan gelgit olayından yararlanan yenilenebilir enerji kaynağı olarak karşımıza çıkıyor. Bu gelgit anlarında gerek türbin, gerekse gelgit çitleri veya baraj yöntemi kullanılarak enerji elde ediliyor. Gelgit için özel olarak üretilen türbinler iki taraflı olarak hareket edebilir teknolojide üretiliyor.

Gelgit olayı ile deniz kabarır ve alçalır. Bu iki deniz seviyesi farkından yararlanılarak, türbinler çalışır. Böylece, elektrik üretilir. Tıpkı rüzgâr türbinlerinde rüzgârın hareketinden faydalanılırken bu türbinler de suyun hareketinden faydalanılır. Suyun kinetik enerjisi elektrik enerjisine dönüştürülür.

Su havaya göre çok daha yoğun bir ortam olduğu için, rüzgâr türbinlerinden küçük olmalarına rağmen aynı enerjiyi üretebilirler. Hem maliyet hem de çevresel etkiler göz önünde bulundurularak bu yöntem daha çok tercih edilir.

Gelgit enerjisi için özel türbinlerin yanında, gelgit barajı da kullanılır. Baraj yönteminde gelgit dalgasının önüne bir set kurulur. Su yükselmeye başlayınca baraja dolar ve orada birikir. Setin içinde bulunan jeneratör vasıtasıyla suyun baraja girişi ve çıkışında potansiyel enerjiden faydalanarak elektrik üretilir.

Bir diğer yöntem gelgit çitleri ise çok büyük turnikelerden oluşur. Bu turnikeler suyun yükselip alçalmasıyla dönerek enerji üretirler.

Gelgit tesisleri doğaya zararlı değildir. Bunun yanında, kullanımı kolay da değildir ve gelgit enerji tesisinin sahip olduğu haliçte önemli ölçüde gelgit olayı gereksinimi vardır. Bu nedenle kullanımı yaygın değildir. Çoğu ülke, gelgit barajı yerine hidroelektrik barajını tercih etmektedir.

İngiltere’deki Severn Nehri halici olmak üzere, birkaç gelgit barajı yapılması planlanmaktadır. ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya gelgit enerjisi üzerine çalışmalar yürütmektedir..

Dünyanın en önemli 5 gelgit enerji tesislerinin detayları ise şöyle:

Meygen Gelgit Enerji Santrali | İskoçya

Uzun yıllardır dünyanın en büyük gelgit enerji santrali olan Sihwa’yı geride bırakarak liderliğe oturan Meygen Gelgit Enerji Santrali, toplamda 398 MW enerji kapasiteli tesis olmasıyla dikkat çekiyor. Tesisin ilk türbini 1.5MW gücüyle ilk elektrik üretimini gerçekleştirmeye başladı bile. Şu an tam kapasite çalışmayan ve faz faz tam kapasiteye geçecek olan Meygen, Avrupa Komisyonu tarafından yaklaşık 17 milyon euro değerinde fon sağladı.

Sihwa Lake Gelgit Enerji Santrali | Güney Kore

Sihwa Gölü Gelgit Enerji Santrali, Meygen kurulana kadar dünyanın en büyüğü olan ve 254 MW enerji kapasitesine sahip dünyanın en önemli gelgit enerjisi santralinden biridir. Güney Kore Su Kaynakları Kurumu tarafından işletiliyor.

Projesinin Korea Water Resources Corporation’a ait olan tesis, taşkın azaltma ve tarımsal amaçlar için 1994’te inşa edildi ve Ağustos 2011’de açılışı yapıldı. 12.5 km uzunluğunda bir deniz duvarını kullanıldı. Her biri 25.4 MW kapasiteli on adet sualtı türbinleri ile gelgitin gelen akıntısından güç elde edilir.

Diğer enerji elde etme türlerine göre alışılmadık olmasına rağmen mevcut toprak alanının verimli kullanımı, su verimli kullanılması, suyun korunması, enerji üretilmesi ve çevresel kaygıların hepsini kapsayan faydaları çok.

Projenin maliyeti Güney Kore Hükümeti’ne 313.5 milyar won (293 milyon US $) oldu. Megawatt başına yaklaşık olarak 1 milyon $ harcandı. Gelgitin işletilmesi için gerekli ortalama akış yüksekliği 5,6 metre, bahar gelgitleriyle 7,8 metredir. Projenin havza alanı başlangıçta 43 km² olarak hesaplansa da arazi ıslahı ve tatlı su barajı ile 30 km²‘ye düşmüştür.

La Rance Gelgit Enerji Santrali | Fransa

Fransa, Brittany’deki Rance Nehri’nin halicinde yer alan 240 MW enerji kapasiteli La Rance gelgit elektrik santrali, 1966’dan beri dünyanın en eski gelgit enerji santrali olarak karşımıza çıkıyor. Halen Électricité de France (EDF) tarafından işletilen yenilenebilir enerji santralinin havza alanı 22,2 km²’dir.

Her biri 10 MW’lik enerji kapasitesine sahip 24 sualtı türbini kullanılıyor. Gelgit aralığının 8,2 km olduğu tesisten, her yıl yaklaşık 130 bin hanenin ihtiyacını karşılayacak enerji elde ediliyor.

İnşaatı üç yıl süren proje 1966’da tamamlandı ve tesisin toplamda yaklaşık 94,5 milyon euro değerinde bir maliyeti oldu.

Annapolis Royal Gelgit Enerji Santrali | Kanada

Kanada’daki Fundy Körfezi’nin bir alt havzası olan Annapolis Havzasında bulunan Annapolis Gelgit Enerji Santrali, dünyanın en önemli gelgit enerji santrallerinden biridir. Annapolis Gelgit Enerji Santrali, toplamda 20 MW kurulu güce sahiptir.

4 binin üzerinde hanenin elektrik ihtiyacını karşılamak için yılda 50 GWh elektrik üretiyor. Nova Scotia Power tarafından işletilen tesis, dört yıllık inşaatın ardından 1984 yılında devreye girdi. 1984’ten beri kesintisiz hizmet veriyor.

Jiangxia Gelgit Santrali

Jiangxia Gelgit Santrali, Zhejiang eyaletinin Wenling şehrindeki Wuyantou’da bulunan dünyanın dördüncü büyük gelgit santrallerinden biridir. Tesis için önerilen tasarım 3.000 kW olmasına rağmen, mevcut kurulu kapasite bir adet 500 kW, bir adet 600 kW ve üç adet 700 kW’dan enerji üretilerek toplam enerji kapasitesi 3.200 kW’a ulaşmıştır. Tesis yılda 6.5 GWh’ye kadar güç üretiyor.

Jiangxia gelgit projesinin inşaatı 1974 yılında başladı. Doğu Çin Denizi, Yueqing körfezinin kuzey ucunda yer alıyor. İlk gelgit türbininin kurulumu 1980 yılında başladı ve kapasitesi 500 kW idi. Proje 1985 yılında tamamlanmış olup, toplam 3.2 MW kurulu kapasiteye sahip bir adet 500 kW gelgit türbini, bir 600 kW gelgit türbini ve üç set 700 kW gelgit türbini kurulmasıyla tamamlanmıştır.

Haziran 2006’da, altıncı türbin şebekeye bağlandı ve gelgit tesisinin toplam kapasitesini 3.9 MW’a çıkardı.

Haliçteki maksimum gelgit aralığı 8.39 m. olan santral, sağladığı enerjiyi 20 km mesafedeki kasabalara iletiyor.

Kaynak: wikipedia |marineenergy.biz |power-technology.com| muhendisbeyinler.net-https://www.yenienerji.com/mercek-alti/gelgit-enerjisi-ve-basarili-ornekleri

BÜLENT ÖZGEN-HABER MERKEZİ