20. yüzyıla damgasını vuran eski rus lider Gorbaçov 91 yaşında öldü

Mihail Gorbaçov ortaya çıkmadan önce, Sovyetler Birliği, Amerika Birleşik Devletleri’ne karşı daimi düşmanlık içinde hareketsiz bir süper güç gibi görünüyordu. Gorbaçov nefes kesici bir dizi reformla tüm bunları değiştirdi ve 20. yüzyılın gidişatını yeniden yönlendirdi.

Ronald Reagan ve Margaret Thatcher ile birlikte Gorbaçov, birçoğunun imkansız olduğunu düşündüğü ve bunu yaşayanlar için neredeyse gerçeküstü görünen küresel bir dramanın kilit kahramanıydı. Gorbaçov döneminde Berlin Duvarı yıkıldı, binlerce siyasi mahkum serbest bırakıldı ve yalnızca komünizmi bilen milyonlarca insan özgürlüğün ilk gerçek tadına vardı. Ancak serbest bıraktığı güçleri kontrol edemedi – ve nihayetinde çökmekte olan bir imparatorluğu kurtarmak için kaybedilen bir savaşa girdi.

Gorbaçov Salı günü bir Moskova hastanesinde 91 yaşında öldü. 1985’te lider olmadan önce Sovyetolog çevreler dışında çok az bilinmesine rağmen, dünya sahnesinde hızla baskın ve karizmatik bir figür haline geldi. Kel kafasındaki benekli mor doğum lekesi onu anında tanınabilir hale getirdi ve canlılığı, son zamanlardaki yaşlı ve zorlukla ifade edilen Kremlin liderleriyle keskin bir tezat oluşturuyordu. Sovyetler Birliği’ni daha insancıl ve esnek bir ülke haline getirme vizyonu, çağın gücüne sahipti. 1990’a gelindiğinde, Soğuk Savaş’ı sona erdirme ve nükleer gerilimleri azaltmadaki “öncü rolü” nedeniyle Nobel Ödülü’nü kazanmıştı.

Ancak sadece bir yıl sonra, başarısızlığın üzücü ve şaşkın haliydi. Ülke onun elinde dağılmıştı ve evde alaya alınıyor, hor görülüyor ve ilgisiz olarak giderek daha fazla kenara itiliyordu. Ağustos 1991’de kendisine yönelik bir darbe girişimiyle iktidarı umutsuzca sarsılan Gorbaçov, görevdeki son aylarını cumhuriyetin bağımsızlığını ilan etmesinden sonra 25 Aralık 1991’de istifa edene kadar cumhuriyeti izleyerek geçirdi ve bir gün sonra Sovyetler Birliği kendini unutulmaya başladı. Sovyetlerin dağılması da dahil olmak üzere değişikliklerin çoğu, Gorbaçov’un Mart 1985’te Sovyet lideri olduğunda öngördüğü dönüşüme hiç benzemiyordu. Hükümdarlığının sonunda, ektiği kasırgayı durdurmak için güçsüzdü. Yine de Gorbaçov, 20. yüzyılın ikinci yarısında diğer herhangi bir siyasi figürden daha büyük bir etkiye sahip olmuş olabilir.

Gorbaçov, görevden ayrıldıktan kısa bir süre sonra 1992’de Associated Press’e verdiği röportajda, “Kendimi ülke, Avrupa ve dünya için gerekli olan reformları başlatan bir adam olarak görüyorum” dedi. “Sık sık sorulur, tekrarlamak zorunda kalsaydım her şeye yeniden başlar mıydım? Evet kesinlikle. Ve daha fazla ısrar ve kararlılıkla” dedi. Ruslar, toprakları 15 ayrı ülkeye bölünmüş, bir zamanlar korkunç bir süper güç olan Sovyetler Birliği’nin 1991’deki patlamasından onu sorumlu tuttu.

1996’da cumhurbaşkanlığına aday olması ulusal bir şakaydı ve oyların yüzde 1’inden daha azını aldı. 1997’de, hayır kurumu için para kazanmak için Pizza Hut için bir TV reklamı yapmaya başvurdu. Eski müttefikleri onu terk etti ve onu ülkenin sorunları için günah keçisi yaptı. Bir zamanlar Gorbaçov taraftarı olan Anatoly Lukyanov, “Reklamda bir pizza almalı, ülkemizi böldüğü gibi 15 dilime bölmeli ve sonra tekrar nasıl bir araya getireceğini göstermeli” dedi. Gorbaçov, Sovyet sistemini dağıtmak için hiçbir zaman yola çıkmadı. Geliştirmek istedi.

Gorbaçov’un çocukluğunda dünya sahnesinde oynayacağı önemli role dair ipucu verecek çok az şey vardı. Pek çok düzeyde, tipik bir Rus köyünde tipik bir Sovyet yetiştirme tarzına sahipti. Ama olağandışı iyi şanslarla kutsanmış bir çocukluktu. Mihail Sergeyeviç Gorbaçov, 2 Mart 1931’de Rusya’nın güneyindeki Privolnoye köyünde doğdu. Her iki büyükbabası da babası gibi köylü, kollektif çiftlik başkanı ve Komünist Parti üyesiydi. Partinin mükemmel referanslarına rağmen, Gorbaçov’un ailesi Sovyet diktatörü Josef Stalin’in saldığı terörden zarar görmedi: Her iki büyükbaba da sözde Sovyet karşıtı faaliyetler nedeniyle tutuklandı ve hapsedildi. Ancak, o dönemde nadiren her ikisi de sonunda serbest bırakıldı.

Gorbaçov, Gorbaçov ve Yeltsin dönemlerinin demokratik başarılarını geride bıraktığı için saldırıya uğrayan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yönelik eleştiri ve hafif övgü arasında gidip geldi. Putin’in, Sovyetlerin çöküşünü izleyen çalkantılı on yılın ardından Rusya’ya istikrar ve prestij sağlamak için çok şey yaptığını söyledi.

Ancak medya özgürlüğü üzerindeki artan sınırlamaları protesto etti ve 2006’da Rusya’nın son araştırmacı gazetelerinden biri olan Novaya Gazeta’yı bir iş adamı ortağıyla satın aldı. Kremlin’in Novaya Gazeta ve diğer bağımsız medya kuruluşlarını dize getirme çabalarını zımnen eleştirirken, “Hedeflerimizden biri bu – demokratik değerlerin çıkarları doğrultusunda gazetenin niteliksel gelişimini teşvik etmeliyiz” dedi.

Gorbaçov, 70’li yaşlarında diğer yeni alanlara girerek dünya çapında ödüller ve övgüler kazandı. 2004’te eski ABD Başkanı Bill Clinton ve İtalyan aktris Sophia Loren ile birlikte Prokofiev’in Peter ve Kurt’unu kaydettikleri için Grammy kazandı ve Birleşmiş Milletler 2006’da çevre savunuculuğu nedeniyle onu Dünya Şampiyonu ilan etti. Gorbaçov’un Bir kızı Irina ve iki torunu vardı. Haber ; Cem Bayram SEÇEN