İnsuyu Çayı Korumaya Alınmalı

Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Pr.Dr.F.Güler Ekmekçi Hacettepe Üniversitesi Araştırma Görevlisi Baran Yoğurtçuoğlu İnsuyu Çayı’nda yaşayan canlılarla ilgili incelemelerde bulundular.Burada yaşayan bir türün İnsuyu’da yok olması halinde, Dünya’dan yok olması söz konusudur.

Prf.Dr.F.Güler Ekmekçi: İnsuyu Çayı’nda yaşayan canlılar hakkında bilgiler verdi., İnsuyu Çayı’nın biyolojik zenginlik açısından büyük önem taşıdığını, bu çayda nesli tükenmekte olan canlıların bulunduğunu,çayın kuruması veya suyunu çekmesi bu canlıların yok olması demek olacağını,Hatta bazı türlerin Dünyada yok olacağı anlamana geldiğini söyledi.Gördüğünüz gibi bu alanda bulunan balıklar endemiktir, hatta nokta endemiği olan bir tür de  ( Gobio insuyanus) bulunmaktdır,

endemik yani kısıtlı bir alana özgü türler biyolojik çeşitlilik açısından büyük önem taşımaktadır.İnsuyu kaynaklarının korunması bu balık türlerinin korunması bakımından da çok önemlidir.Bu balıklar bizim için tabiat miraslarıdır, sonraki kuşakların da tanıması gerekmektedir.Ayrıca günümüzde birçok bitki ve hayvan türü biyoteknolojik yöntemlerle insanların yaşamında çeşitli şekillerde fayda sağlamaktadır.

Su kirliliği ( evsel, endüstriyel ve tarımsal atıklarla yüzey ve yeraltı sularının kirlenmesi),su kaynaklarının  yanlış kullanımı ( aşırı sulama ,sucul ortamların kurutulması, su yapılarının inşası ile su rejiminin değiştirilmesi),istilacı canlıların su ortamlarına istemeden veya istenerek salınması,iklim değişimine bağlı olarak kurak ve yağışlı dönemlerin değişimi ve sucul ortamların kuruması gibi pek çok neden yüzünden balıkların yaşam ortamı yok olabilmektedir.

Benim yöre halkına ve kurumlara önerim: bu eşsiz ortamın kirlenme ve  kuruma gibi etkenlerden korunması ve  ileride planlı bir şekilde eko turizme açılması için çalışmaların yapılmasıdır.Özellikle sulamanın mutlaka hesaplı ve planlı olarak yapılmasının üzerinde durulması gerekmektedir.

İNSUYU ÇAYI’NDA YAŞAYAN BALIK ÖRNEKLERİ

1 – Gobio insuyanus: Türkçesi Dere Kayabalığı.

Bu tür dünyada sadece İnsuyu’nda bulunmaktadır. Genellikle Mayıs-Haziran aylarında ürerler. en fazla yaklaşık 20 cm boya ulaşırlar. Genelde sudaki küçük omurgasız canlılarla beslenirler. Derelerde akıntılı ve çakıllık kısımlarda dibe yakın yaşarlar. Dünya Doğayı koruma birliğinin Kırmızı listesinde 2014 yılında  bu tür “kritik düzeyde tehlike altında” olarak sınıflandırılmıştır  Bu türün İnsuyu’nda yok olması halinde dünyadan yok olması söz konusudur

2 – Cobitis turcica: Türkçesi Taş ısıran veya çöpçü balığı.

Dip balığıdır, derelerin ince kumlu, yumuşak tabanlı kesimlerinde gündüzleri genelde kendilerini kuma gömerler, geceleri ise aktif olup çeşitli sucul böcek larvaları ile beslenirler. Dünya Doğayı koruma birliğinin Kırmızı listesinde 2014 yılında  bu” tür tehlike altında” olarak sınıflandırılmıştır

3 – Pseudophoxinus crassus: Türkçesi Yağ Balığı.

Genellikle temiz kaynak sularında sürüler halinde bulunur. Dünyada sadeceTuz Gölü havzasında bazı küçük akarsularda örneğin Aksaray, Eşmekaya (kurudu), Sultanhanı( kurudu) ve İnsuyu’nda bulunur.Bu tür ülkemize özgü bir tür olarak endemik bir türdür ve sadece Konya kapalı havzasında yayılışı vardır.Günümüzde bu türün yaşam ortamları iç Anadoluda ki kurak ve yağışlı dönemlere bağlı olarak değişmekte ve ne yazık ki giderek daralmaktadır. Küçük bitkisel ve hayvansal organizmalarla beslenirler.

Dünya Doğayı koruma birliğinin Kırmızı listesinde 2014 yılında  bu tür tehlike altında olarak sınıflandırılmıştır

4 – Oxynoemacheilus eregliensis: Türkçesi Çöpçü balığı.

Genelde akıntılı suların dip kısımlarında bulunup buradan çeşitli sucul organizma ile beslenirler.Dünyada sadece Konya kapalı havzasında bulunurlar, en fazla 6-7 cm boya erişirler.Dünya Doğayı koruma birliğinin Kırmızı listesinde 2014 yılında  bu tür” yok olmaya duyarlı”  olarak sınıflandırılmıştır

5 – Aphanius anatoliae: Türkçesi: Anadolu Dişlisazancığı.

Sazanlarla akraba değillerdir. Boyları en fazla 5-6 cm kadar olur. Erkekleri çizgili dişileri beneklidir. Dünyada sadece İç batı Aanadolu, Göller yöresi ve Konya havzasında dağılım gösterirler. Genelde temiz kaynak sularını tercih ederler. Küçük sucul omurgasızlar besinlerini oluşturur. Dünya Doğayı koruma birliğinin Kırmızı listesinde 2014 yılında  bu tür “tehdite açık” olarak sınıflandırılmıştır

Haber: Bülent Özgen