Sanal Su Nedir ? Globalde Ve Türkiye’de Sanal Su Durumu

Sanal su, gıda ve diğer ürünlerin üretimi için kullanılan su miktarını ifade eden bir su ticareti şeklidir. Kısaca bir ürünü ithal etmek, o ürünü üreten ve ihraç eden ülkelerden onu tüketen ve ithal eden ülkelere sanal su akışını da beraberinde getirir.

Su kıtlığı yaşayan bir ülke, üretim için fazla miktarda su gerektiren ürünleri üretmek yerine ithal ettiğinde sanal su ticareti yapmış olur. Bu sayede o ülke su tasarrufu yapmakla kalmaz aynı zamanda su kaynakları üstündeki baskıyı azaltmış olur ve suyu farklı kullanımlar için ayırabilir.

Su ayakizi ile sanal su birbirine çok yakın kavramlardır. Su ayakizi üretim sırasında kullanılan toplam su hacmini tanımlar. Sanal su kavramından da yola çıkacak olursak, bir ülkede tüketilen ürünlerin tamamı o ülkede üretilmediği için su ayakizi, yurtiçinde üretilen ve ithal edilen ürünlerin üretim süreçlerinde tüketilen suyun toplamından oluşmaktadır.

Sanal su ticareti için su kıtlığından daha önemli olan konu, suyun gıda üretiminde kullanılan yakıt, güneş ışığı, iş gücü ve para gibi diğer kaynaklara oranla ne kadar kıt olduğudur. Örneğin, dünyada suyun en kıt olduğu ülkelerden biri olan İsrail, kendisine göre daha nemli olan Avrupa’ya gıda ihraç edebilmektedir.

Uluslararası Sanal Su Dengeleri

Sanal su ihracatında başta gelen ülkeler; ABD, Kanada, Fransa, Avustralya, Çin, Almanya, Brezilya’dır. Sanal su ithalatında ise ABD, Almanya, Japonya, İtalya, Fransa, Hollanda, İngiltere en önde gelmektedir.

Ürünlere Göre Sanal Su Dağılımı

Küresel ölçekte en çok sanal su kullanımı %13 ile sığır eti için yapılmaktadır. Sığır etini, %11 ile soya ve ardından %9 ile  buğday ve kakao takip etmektedir.

Tarımsal üretimi baz aldığımızda her ne kadar en çok su kullanımı pirinç için yapılsa da uluslararası ticarette buğdayın payının daha fazla olması nedeniyle sanal su akışında buğday daha yüksek paya sahiptir. Sanal su akışında birinci sırada olan ABD’nin sanal su ihracatının %48’i yağ bitkileri ve yağ, %38’i tahıl ürünleridir. ABD’nin sanal su ithalatının %50’si kahve, çay ve kakao ürünlerinden oluşmaktadır.

Türkiye’de Su Ayak İzi ve Sanal Su Durumu 

Türkiye’de yaşayan bir bireyin günlük su kullanımı, sanal su hesaba katıldığında yaklaşık 5 bin 416 litre. İçtiğimiz sudan yediğimiz gıdalara ve giydiklerimizden cep telefonlarımıza kadar kullandığımız tüm ürünlerin üretimi sırasında su kullanılıyor. Bu nedenle ekonomimizin su kaynakları ile ilişkisi yadsınamaz. Türkiye, ithalatı ve ihracatı göz önünde bulundurulduğunda su ithal eden ülkeler arasında yer alıyor. 

Üretimde her ürün için kullanılan su miktarı değişmektedir. Aşağıdaki tabloda şeçilmiş ürünler için ürün başına düşen global ortalama sanal su içeriği değerleri gösterilmektedir.

Ürün                                                         Sanal Su İçeriği (litre) 

Tablodan da görüleceği üzere tekstil sektöründe üretimde kullanılan su miktarı oldukça fazla. Tekstil üretiminde kullanılan su miktarını azaltmanın yollarından biri de öncelikle gereksiz kullanım ve tüketimin önüne geçmek yani önleme ardından ise tekstilde geri dönüşümü desteklemek, giyilmeyen ve kullanılmayan ürünleri geri dönüşüme kazandırmaktır.

Sonuç olarak :

Sanal su ticareti küresel düzeyde ülkeler arasındaki bağımlılığı artırdığından jeopolitik önemi de bulunmaktadır. Sanal su ticareti, gelir ve istihdam açısından yüksek oranda tarımsal üretime bağımlı olan yoksul ülkeler için zarar verici olabilmektedir. Aynı zamanda su kaynaklarına olan erişimin düşük olduğu bölgelerdeki baskıyı da azaltabilmektedir.

Tüm bu nedenlerle sanal su, ülkeler için barış ve işbirliği anlamında uyarıcı veya olası bir çatışma için neden olabilme potansiyeline sahiptir.

KAYNAK : http://ekolojist.net/sanal-su-nedir/ PINAR EŞKİN

YAYINA HAZIRLAYAN : BÜLENT ÖZGEN-HABER MERKEZİ