Tertemiz Enerjiye Kavuşmak Mümkün. İsteyen Beceriyor.

Enerji önemli.  Evler için, örneğin.  Ama ekonomik etkinliklerin gittikçe artan gereksinimleri de söz konusu.  O zaman “Daha fazla petrol…  Daha fazla gaz… Daha fazla kömür…” çığlıkları yükselip duruyor.  Sera gazı salımını pompalayan, küresel dengeleri bozan ve yaşamsal tehlike yaratan bir ortam sürüp gidiyor.  Bu bir kader mi?  Hayır!  Bunu başarıyla tersine çeviren yerler de var.

Bir örnek Kaliforniya.  Öteki ise Portekiz.

KALİFORNİYA.  Geçtiğimiz günlerde eyalet meclisi radikal bir karara imza bastı.  2030’a kadar elektriğin %50’si tükenmez kaynaklı enerjiden sağlanacak.  Bu oran 2045’te %100’e ulaşacak.  Dahası da var.  Geçtiğimiz Mayıs ayında alınan bir karar gereği yeni inşaatlarda bütün binalar enerjiyi güneşten elde edecek biçimde tasarlanacak.  Benzeri politikayı Hawaii de 3 yıl önce tanımlamış ve uygulamaya koymuştu.  Orası da 20 yıl sonra pis enerjiye son vermiş olacak.

Konunun ilginç tarafı her iki partinin (Demokratların da, Cumhuriyetçilerin de) büyük çoğunluğunun bu yaklaşıma onay vermesi.  Örneğin eski Kaliforniya valisi Arnold Schwarzenegger (Cumhuriyetçi) tam desteğini ifade etti.  Öte yandan eski ABD başkan vekili Al Gore (Demokrat) desteğini belirtti.  Fosil kaynaklarla çıkar ilişkisi olan bazı büyük firmalar bu gelişmeye karşı çıktılar, ama sonuç alamadılar.  Yeni atılımı savunan kesimler bu politikanın ekonomiye yepyeni bir hız vereceğini ve önemli işgücü yaratacağını söylüyorlar.

PORTEKİZ.  Bu konuda Avrupa’nın şampiyonlarından biri olarak kabul ediliyor.  Öyle ki Mart 2018’de temiz kaynaklı enerji üretimi o kadar fazla olmuş ki, artan temiz enerjiyi İspanya’ya satmışlar.  Öte yandan gene bu yılın ilk üç ayında ülke çapında tüketilen enerjinin %62’si sera gazlarından uzak kalmış.

Ülkede 200 kadar elektrik üreten büyükçe baraj var.  250 kadar da rüzgâr çiftliği.  Portekiz nükleer enerjiye omuz silkiyor.

Şu anda çarpıcı bir deneme yürütüyorlar.  Kuzeydeki Alto Rabagão’da bir baraj gölü var.  Bildiğimiz cinsten büyük bir su birikintisi.  “Ama”sı var.  Suyun üstünde bir de dev bir santral (!) yüzüyor.  840 güneş panelinin yan yana dizilmesinden oluşmuş yüzen bir santral.  Yani burada hem barajdan, hem de panellerden enerji üretiliyor.  Şu anda deneme bir futbol sahasının yarısı kadar bir boyutta yürütülüyor.  Ama mevcut baraj gölünün yüzeyi bunun 8.000 katı.  Yani deneme başarılı bulunursa yüzen santralın boyutu çok büyüyebilecek.  Denemenin başarılı olduğu görülüyor.

Bu yaklaşımın başka bir boyutu daha var.  Barajın suyu, ısınan panelleri soğutmaya yarıyor; yani enerji kaybı azalıyor.  Bu da verimi %10 kadar arttırabiliyor.  Konunun başka bir yönü de, üretilen enerjinin dağıtımı için elektrik hattı oluşturma gerekmemesi.  Yani ek bir maliyet söz konusu olmayacak.  Çünkü zaten barajın kendi üretimi için kullanılan şebeke var.  Yüzen santral da ona bağlanacak.

Şimdi, hem buradaki santralı büyütme planlanıyor, hem de daha güneydeki azman bir baraj gölüne benzerini kurma projesi üzerinde çalışılıyor.  Portekiz’in hedefi 2040’da %100 temiz enerjiye sahip olmak.  Yan hedeflerden biri de ulaşım sisteminden benzindi, mazottu tür yakıtları toptan kaldırmak ve elektrik enerjisine dayanan bir ulaşımı gerçekleştirmek.  Bunun anlamı ülkenin her köşesine (benzin istasyonu gibi) elektrik enerjisi istasyonları kurmak.  Bu konudaki girişimler başlamış bile.  En ufak köylerde bile özel tesisler olacak.

Bu kararlı tavrın açık bir gerekçesi var.  Portekiz, küresel ısınmayı körükleyip doğal kaynakları tahrip ediyor olmamızın ne anlama geldiğini çok yakından yaşıyor ve çok iyi kavrıyor.  En başta kuraklık vuruyor ülkeyi; özellikle suyun %80’ini kullanan tarım sektörünü.  Öte yandan okyanus kıyılarında korkutucu bir aşınma var; bazı kesimlerde (denizin yükseliyor olması yüzünden) kıyının 7 metre kadar içeriye çekildiği görülüyor.  Zaman zaman tahrip edici su baskınları yaşanıyor.  Bir de yaz aylarında ortalığı kasıp kavuran orman yangınları.

KAYNAK : Atila Alpöge, Ekogazete, 5.9.2018 / Yararlanılan kaynaklar: Pierre Le Hir, Le Monde, 30.8.2018 – Ivan Penn, The New York Times, 28.8.2018-https://ekogazete.wordpress.com/2018/09/06/tertemiz-enerjiye-kavusmak-mumkun-isteyen-beceriyor/

BÜLENT ÖZGEN-HABER MERKEZİ